Deze vertaling bevat nog niet de wijzigingen die zijn gemaakt sinds 2020-11-22 in het originele Engelstalige artikel.

Je zou kunnen kijken naar deze wijzigingen. Lees ook de handleiding voor vertalingen voor informatie over het onderhouden van vertalingen van dit artikel.

Vrije software voor het onderwijs

Hier zijn twee lijsten van vrije softwaretoepassingen van hoge kwaliteit die scholen en onderwijsinstellingen van elk niveau kunnen gebruiken. De eerste lijst vermeldt vrije programma's tezamen met de populaire niet-vrije toepassingen die ze vervangen. De tweede lijst vermeldt vrije programma's die niet noodzakelijkerwijs een niet-vrije tegenhanger vervangen, maar die wel erg nuttig kunnen zijn voor leerlingen, studenten en leraren.

Al deze programma's zijn uitgegeven onder licenties die gratis gebruik van de programma's toestaan en de licenties verlopen niet. Hoewel we verheugd zijn dat scholen ook geld kunnen besparen met deze programma's, is het tegengaan van slecht onderwijs (afhankelijkheid van niet-vrije software onderwijzen) een veel belangrijker doel: wanneer wij zeggen dat deze programma's vrije software zijn, praten we over vrijheid, niet over prijs. Het betekent dat je vrij bent om deze programma's constructief te gebruiken, zowel alleen als in een gemeenschap, terwijl je de vrijheid van anderen respecteert.

Iedereen zou vrije software moeten gebruiken, omdat alleen vrije software gebruikers de vrijheid geeft om zeggenschap te hebben over hun eigen computers. Er zijn echter ook specifieke ethische redenen die van toepassing zijn op het onderwijs.

Naast de onrechtvaardigheden die niet-vrije software met zich meebrengt, zorgt het gebruik van netwerkdiensten van derde partijen ook voor een ander probleem: het verzamelen van persoonlijke gegevens van leerlingen, studenten en leraren door bedrijven.

Maar zelfs als de school dergelijke diensten nooit gebruikt, is het nog steeds niet zeker dat de machines geen gegevens versturen. De broncode van niet-vrije programma's is geheim (met een paar uitzonderingen), dus gebruikers weten niet eens wat de software eigenlijk doet.

Categorie Vrij programma Functies Vervanging voor (Google) Vervanging voor (Microsoft)
Besturingssystemen Trisquel GNU/Linux Bestaat uitsluitend uit software die jouw vrijheid respecteert. ChromeOS, ChromiumOS Windows (elke versie)
Webbrowsers Web, GNU IceCat Deze browsers volgen gebruikers niet. Chrome, Chromium Internet Explorer, Microsoft Edge
Office LibreOffice Krachtig kantoorpakket. Documenten worden niet geëpload naar servers van derden. ---- Microsoft Office, Office 365
Etherpad, EtherCalc Tekstbewerker annex spreadsheet, die in je browser werkt. Google Docs, Sheets ----
Systemen voor elektronisch leren Moodle Volledig zelf beheerd. Beheer klassen en cursussen, geef lessen en opdrachten, maak groepen, neem toetsen af, synchroniseer gegevens en werk samen in forums, chats en wiki's. Google Classroom ----
Bestandssynchronisatie ownCloud Volledig zelf beheerd. Ondersteunt ook samenwerkend documenten bewerken en bladwijzers synchroniseren. Google Drive, Calendar, Contacts OneDrive, Outlook
Delen van media GNU MediaGoblin Volledig zelf beheerd. Kan alle soorten media veilig delen. Youtube, Google Photos, Picasa ----
E-mail Kolab Volledig zelf beheerd. Compleet groepspakket dat e-mail, agenda, adresboeken, bestandssynchronisatie en taken bevat. De programma's zijn standaard gebaseerd op Roundcube (webinterface), maar elk ander e-mailprogramma kan worden gebruikt. Op die manier kan alleen de school de e-mail van de leerlingen/studenten lezen, en niemand anders. Gmail, Google Calendar, Contacts, Google Drive Outlook, Live
Chat (audio, video, tekst) Jitsi, Jitsi Meet (browser-gebaseerd) Volledig zelf beheerd (Prosody wordt aanbevolen als XMPP-server) en browser-gebaseerd. Leerlingen en studenten kunnen op meerdere systemen chatten zonder dat hun gezichten worden opgenomen door gezichtsherkenningsalgoritmes en zonder dat hun stem en tekst worden opgenomen. Google Hangouts Skype
Spellen Minetest Bouw, verken en speel in een kubuswereld, alleen of met vrienden. Maak aanpassingen die niet gelimiteerd zijn door private beperkingen. ---- Minecraft

Hier wat aanvullende vrije software, geschikt voor het onderwijs:

Categorie Vrij programma Beschrijving
Kunst, afbeeldingen en ontwerp Blender 3D-pakket met een video-bewerker en een game engine die kan worden gebruikt zonder programmeren (met logische blokken).
FreeCAD Parametrisch 3D CAD-model van hoge kwaliteit.
GIMP Beeldbewerkingsprogramma dat geschikt is voor beeldmanipulatie, bewerking en tekenen (praktijkvoorbeeld.)
Krita Gemakkelijk te gebruiken digitaal tekenprogramma met vele functies, geschikt voor zowel studenten als professionals.
Tux Paint Beeldbewerkingsprogramma gericht op jongen kinderen (praktijkvoorbeeld.)
Spellen en onderwijsactiviteiten GCompris Onderwijssoftwarepakket dat bestaat uit vele activiteiten voor kinderen tussen 2 en 10 jaar (praktijkvoorbeeld.)
Wiskunde GNU Octave Geïnterpreteerde programmeertaal op hoog niveau dat lijkt op het niet-vrije MATLAB, vooral bedoeld voor numerieke berekeningen.
Natuurkunde FisicaLab Los natuurkundeproblemen op creatieve manier op. Richt je op de natuurkundeconcepten terwijl het programma zorgt voor de wiskundige details.
Muziek GNU Solfege Oor- en muziekoefenprogramma.
LMMS Professionele (maar gemakkelijk te gebruiken) muziekcreatiesoftware en digitale-audio-workstation.
MuseScore Muzieknotatiesoftware met vele functies en ondersteuning voor afspelen van MIDI.
Programmeren GDevelop Ontwikkelen van spellen zonder code, gebaseerd op slepen en neerzetten. Ideaal om studenten programmeerconcepten aan te leren en lol te hebben.
Racket Programmeertaal- en omgeving geschikt voor zowel studenten als Lisp/Scheme-nerds. Batterijen meegeleverd. Hoewel het een volledig functionerende programmeertaal met vele functies is, was het ontworpen om gebruikt te worden in het onderwijs.

De overzichten hierboven geven een selectie weer van vrije-softwaretoepassingen voor de meest gebruikelijke onderwijsactiviteiten. De Free Software Foundation houdt een uitgebreide databank bij met onderwijssoftware in het Overzicht Vrije Software. Mocht je een vrij programma kennen dat geschikt is voor scholen en hier niet bij staat, neem dan contact met ons op via <education@gnu.org> om dat te laten weten.