Jak stosować opcjonalne elementy GFDL

Richard Stallman

Licencja GNU Wolnej Dokumentacji, GNU FDL (GNU Free Documentation License) zawiera dwa elementy opcjonalne: części nienaruszalne i teksty okładek, które możecie stosować, jeśli chcecie. W informacji licencyjnej podręcznika powinno być powiedziane, czy je zastosowano czy nie.

Najprostszy przypadek zachodzi, gdy nie wykorzystuje się tych elementów. Wówczas w informacji o prawach autorskich powinno to być powiedziane na przykład tak:

      Permission is granted to copy, distribute and/or modify this
      document under the terms of the GNU Free Documentation License,
      Version 1.3 or any later version published by the Free Software
      Foundation; with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and
      no Back-Cover Texts.  A copy of the license is included in the
      section entitled "GNU Free Documentation License".

      Zezwala się na kopiowanie, rozpowszechnianie i/lub modyfikowanie
      tego dokumentu na warunkach Licencji GNU Wolnej Dokumentacji
      (GNU Free Documentation License) w wersji 1.3 lub dowolnej
      nowszej opublikowanej przez Free Software Foundation,
      bez żadnych Części nienaruszalnych, bez Tekstów przedniej
      lub tylnej strony okładki. Egzemplarz licencji zamieszczono w części
      zatytułowanej „GNU Free Documentation License”.

Jeśli jednak zechcecie skorzystać z tych elementów, poniżej wyjaśniono, jakie mają przeznaczenie i jak je stosować.

Części nienaruszalne

Części nienaruszalne pomyślano jako środek pozwalający na wyrażenie osobistych, nietechnicznych poglądów na dany temat.

Klasycznym przykładem nienaruszalnej części nietechnicznej w wolnym podręczniku jest Manifest GNU, znajdujący się w Podręczniku GNU Emacsa (GNU Emacs Manual). Manifest GNU w ogóle nie dotyczy tego, jak redagować tekst w Emacsie. Wyjaśnia powody, dla których napisałem GNU Emacsa: aby był ważną częścią systemu operacyjnego GNU, który dałby użytkownikom komputerów swobodę współpracy w społeczności. Ponieważ Manifest przedstawia zasady Projektu GNU, a nie możliwości GNU Emacsa, postanowiliśmy, że inni, rozpowszechniając podręcznik, nie powinni go usuwać czy zmieniać, i wpisaliśmy to wymaganie do licencji. Skutkiem tego, uczyniliśmy z Manifestu GNU część nienaruszalną, choć bez stosowania tego terminu. Robiąc to samo dziś, przy użyciu licencji GNU FDL, napisalibyśmy informację o prawach autorskich tak:

      Permission is granted to copy, distribute and/or modify this
      document under the terms of the GNU Free Documentation License,
      Version 1.3 or any later version published by the Free Software
      Foundation; with the Invariant Sections being just "GNU
      Manifesto", with no Front-Cover Texts, and with no Back-Cover
      Texts.  A copy of the license is included in the section
      entitled "GNU Free Documentation License".

      Zezwala się na kopiowanie, rozpowszechnianie i/lub modyfikowanie
      tego dokumentu na warunkach Licencji GNU Wolnej Dokumentacji
      (GNU Free Documentation License) w wersji 1.3 lub dowolnej
      nowszej opublikowanej przez Free Software Foundation, przy czym
      Częścią nienaruszalną jest tylko „Manifest GNU”,
      bez Tekstów przedniej lub tylnej strony okładki. Egzemplarz
      licencji zamieszczono w części zatytułowanej
      „GNU Free Documentation License”.

Napisano tu, że część „Manifest GNU” jest jedyną częścią nienaruszalną.

Stara licencja Emacs Manual nie pozwalała innym, którzy zmieniają i redystrybuują podręcznik na dodawanie nowych części nienaruszalnych. Jednak podczas formułowania ogólniejszej wersji tej koncepcji na potrzeby GNU FDL wydało mi się, że było by bardziej etyczne, gdyby ci, którzy modyfikują podręcznik mogli pisać części nienaruszalne, tak samo, jak pierwsi autorzy. FDL na to zezwala.

Możliwość taka wymaga jednakże zabezpieczenia przed nadużyciami zagrażającymi wolnemu statusowi podręcznika. Osoba B zmieniająca podręcznik napisany przez osobę A nie powinna mieć możliwości zrobić z żadnej części dokumentacji A części nienaruszalnej, gdyż spowodowałoby to zanegowanie prawa osoby C do późniejszych zmian. Podobnie, jeśli B doda dokumentację dodatkowych podtematów, nie może być ona nienaruszalna – sama dokumentacja jako całość musi być możliwa do modyfikacji przez innych. Warunki FDL dotyczące dodawania części nienaruszalnych ustanawiają takie zabezpieczenie.

Podręcznik nie musi mieć części nienaruszalnych. W najprostszym przypadku nie ma ich wcale. Jako części nienaruszalnej nie trzeba wymieniać samej GNU FDL, gdyż FDL wprost stanowi, że sama FDL nie może być zmieniana. W FDL wyróżniono też pewne tytuły części, m.in. „Historia” [History] i „Dedykacje” [Dedications]. Takich części nie powinno się wymieniać jako nienaruszalnych, ponieważ FDL zawiera już odpowiednie dla nich zasady.

Teksty okładki

Tekst okładki to krótki fragment tekstu, który zgodnie z waszą wolą musi być wydrukowany na okładce podręcznika w przypadku jego publikacji, nawet jeśli wydaje go ktoś inny. Można określić „tekst przedniej strony okładki” [front-cover text], do umieszczenia na przedniej okładce, oraz „tekst tylnej strony okładki” [back-cover text], do umieszczenia na tylnej. Można podać po jednej z nich.

Teksty okładki to nowa cecha, więc nie mogę przytoczyć wcześniejszych przykładów ich stosowania, ale zamierzone przeznaczenie jest proste. Są środkiem, który może posłużyć wydawcy pierwotnej edycji do zachęcenia potencjalnych klientów, by kupili egzemplarze wydane właśnie przez niego, a nie przez kogoś z przedrukowujących. Na przykład, jako treść tylnej okładki możemy wyobrazić sobie poniższy tekst:

    Free Manuals Inc. zapłaciła Alyssie P. Hacker za napisanie tego
    podręcznika i prosi o Wasze poparcie wyrażone przez kupno wydania
    pochodzącego z Free Manuals.

Mogłoby to pomóc Free Manuals Inc., przyczyniając się do powodzenia w działalności polegającej na publikacji wolnych podręczników – przynajmniej tak planują. Określając treść okładki, Free Manuals Inc. napisałaby informację o licencji tak:

      Permission is granted to copy, distribute and/or modify this
      document under the terms of the GNU Free Documentation License,
      Version 1.3 or any later version published by the Free Software
      Foundation; with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and
      one Back-Cover Text: "Free Manuals Inc. paid Alyssa P. Hacker to
      write this manual and asks for your support through buying the
      Free Manuals edition."  A copy of the license is included in the
      section entitled "GNU Free Documentation License".

      Zezwala się na kopiowanie, rozpowszechnianie i/lub modyfikowanie
      tego dokumentu na warunkach Licencji GNU Wolnej Dokumentacji
      (GNU Free Documentation License) w wersji 1.3 lub dowolnej
      nowszej opublikowanej przez Free Software Foundation,
      bez Sekcji nienaruszalnych, bez Tekstu przedniej strony okładki,
      i z jednym Tekstem tylnej strony okładki: „Free Manuals Inc.
      zapłaciła Alyssie P. Hacker za napisanie tego podręcznika i prosi
      o wasze poparcie wyrażone przez kupno wydania pochodzącego z Free
      Manuals”. Egzemplarz licencji zamieszczono w części zatytułowanej
      „GNU Free Documentation License”.