Το μανιφέστο του GNU

Το μανιφέστο του GNU (το οποίο ακολουθεί παρακάτω) γράφτηκε από τον Richard Stallman στο ξεκίνημα του Έργου GNU, για να ζητήσει συμμετοχή και υποστήριξη. Κατά τα πρώτα χρόνια, ενημερώθηκε σε δευτερεύοντα σημεία προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι εξελίξεις, αλλά τώρα φαίνεται καλύτερο να παραμένει χωρίς αλλαγές, όπως το είδε ο περισσότερος κόσμος.

Από τότε, μάθαμε για συγκεκριμένες κοινές παρεξηγήσεις, τις οποίες μια διαφορετική διατύπωση θα βοηθούσε να είχαν αποφευχθεί. Οι υποσημειώσεις που προστέθηκαν από το 1993 βοηθούν στη διευκρίνιση αυτών των σημείων.

Τι είναι το GNU; Το Gnu δεν είναι Unix! (Gnu's Not Unix!)

To GNU, το οποίο είναι συντομογραφία του Gnu's Not Unix, είναι το όνομα του πλήρους, συμβατού με Unix συστήματος λογισμικού που γράφω, ώστε να το δώσω ελεύθερα σε οποιονδήποτε μπορεί να το χρησιμοποιήσει.(1) Διάφοροι άλλοι εθελοντές με βοηθούν. Χρειάζονται ιδιαίτερα συνεισφορές σε χρόνο, χρήμα, προγράμματα και εξοπλισμό.

Μέχρι τώρα έχουμε έναν επεξεργαστή κειμένου, τον Emacs, με Lisp για συγγραφή εντολών επεξεργασίας κειμένου, έναν αποσφαλματωτή πηγαίου κώδικα, μία συμβατή με yacc γεννήτρια συντακτικών αναλυτών, ένα συνδέτη (linker) και κάπου 35 βοηθητικά προγράμματα. Ένα κέλυφος (μεταφραστής εντολών) είναι σχεδόν έτοιμο. Ένας νέος φορητός μεταγλωττιστής της C με βελτιστοποιήσεις έχει μεταγλωττίσει τον εαυτό του και μπορεί να διατεθεί φέτος. Ένας αρχικός πυρήνας υπάρχει, αλλά χρειάζονται πολλά χαρακτηριστικά ακόμα για να εξομοιώσει το Unix. Όταν ο πυρήνας και ο μεταγλωττιστής είναι έτοιμοι, θα είναι δυνατόν να διανεμηθεί ένα σύστημα GNU κατάλληλο για ανάπτυξη λογισμικού. Θα χρησιμοποιήσουμε το TeX ως το μορφοποιητή κειμένου μας, αλλά κι ένα nroff είναι υπό κατασκευή. Θα χρησιμοποιήσουμε επίσης το ελεύθερο, φορητό Σύστημα Παραθύρων X. Στη συνέχεια, θα προσθέσουμε μια φορητή Common Lisp, ένα παιχνίδι Empire, ένα πρόγραμμα λογιστικών φύλλων, κι εκατοντάδες άλλα πράγματα, συν on-line τεκμηρίωση. Ελπίζουμε να προμηθεύσουμε, τελικά, ο,τιδήποτε χρήσιμο έρχεται συνήθως μαζί με ένα σύστημα Unix, και περισσότερα ακόμη.

Το GNU θα μπορεί να τρέχει προγράμματα Unix, αλλά δεν θα είναι ολόϊδιο με το Unix. Θα κάνουμε όλες τις βελτιώσεις που είναι κατάλληλες, βασισμένοι στην εμπειρία μας με άλλα λειτουργικά συστήματα. Ειδικότερα, σκοπεύουμε να έχουμε μακρύτερα ονόματα αρχείων, αριθμό έκδοσης αρχείων, ένα ανθεκτικό στις καταρρεύσεις σύστημα αρχείων, πιθανόν συμπλήρωση ονομάτων αρχείων, ανεξάρτητη από τερματικό υποστήριξη οθόνης, και ίσως τελικά ένα βασισμένο σε Lisp σύστημα παραθύρων, μέσα από το οποίο διάφορα προγράμματα Lisp και κοινά προγράμματα Unix θα μπορούν να μοιράζονται μια κοινή οθόνη. Τόσο η C όσο και η Lisp θα είναι διαθέσιμες ως γλώσσες προγραμματισμού του συστήματος. Θα προσπαθήσουμε να υποστηρίξουμε τα UUCP, MIT Chaosnet, και τα πρωτόκολλα του Διαδικτύου για επικοινωνίες.

Το GNU στοχεύει αρχικά σε μηχανές της κλάσης των 68000/16000 με εικονική μνήμη, διότι είναι οι ευκολότερες μηχανές για να το κάνουμε να τρέξει σ' αυτές. Η επιπλέον προσπάθεια για να τρέξει σε μικρότερες μηχανές, θα μείνει σε όσους επιθυμούν να το χρησιμοποιήσουν σ' εκείνες.

Για την αποφυγή τρομερής σύγχυσης, παρακαλούμε προφέρετε το g στη λέξη “GNU” όταν είναι το όνομα αυτού του έργου.

Γιατί πρέπει να γράψω το GNU

Θεωρώ πως ο Χρυσός Κανόνας απαιτεί ότι εάν μου αρέσει ένα πρόγραμμα, πρέπει να το μοιράζομαι με άλλους ανθρώπους που τους αρέσει επίσης. Οι πωλητές λογισμικού θέλουν να διαιρέσουν τους χρήστες και να τους κατακτήσουν, κάνοντας τον κάθε χρήστη να συμφωνεί να μη μοιράζεται με άλλους. Αρνούμαι να διαρρήξω την αλληλεγγύη με τους άλλους χρήστες κατ' αυτόν τον τρόπο. Δεν μπορώ με ήσυχη την συνείδηση να υπογράψω μια συμφωνία εμπιστευτικότητας ή μια άδεια λογισμικού. Για χρόνια εργάστηκα στο Εργαστήριο Τεχνητής Νοημοσύνης ώστε να αντιταχθώ σε τέτοιες κλίσεις και άλλες αφιλόξενες πρακτικές, αλλά τελικά είχαν πάει υπερβολικά μακριά: δεν μπορούσα να παραμένω σε ένα ίδρυμα όπου συμβαίνουν τέτοια πράγματα για μένα, ενάντια στη θέλησή μου.

Προκειμένου να μπορώ να συνεχίσω να χρησιμοποιώ υπολογιστές χωρίς ατίμωση, αποφάσισα να συναθροίσω ένα ικανό σώμα ελεύθερου λογισμικού, έτσι ώστε να έχω τη δυνατότητα να πορεύομαι χωρίς κανένα λογισμικό που δεν είναι ελεύθερο. Παραιτήθηκα από το Εργαστήριο Τεχνητής Νοημοσύνης, ώστε να αρνηθώ στο MIT, οποιαδήποτε νομική δικαιολογία που να με εμποδίσει να διαθέσω το GNU δωρεάν.(2)

Γιατί το GNU θα είναι συμβατό με το Unix

Το Unix δεν είναι το ιδανικό λειτουργικό σύστημα για μένα, αλλά δεν είναι πολύ κακό. Τα βασικά χαρακτηριστικά του Unix μοιάζουν να είναι καλά, και νομίζω ότι μπορώ να συμπληρώσω ό,τι λείπει από το Unix, χωρίς να τα αλλοιώσω. Κι ένα λειτουργικό σύστημα συμβατό με to Unix θα ήταν βολικό για πολλούς άλλους ανθρώπους να το υιοθετήσουν.

Πώς θα γίνει η διάθεση του GNU

Το GNU δεν είναι στη δημόσια κυριότητα (public domain). Θα επιτρέπεται στον καθένα να μετατρέπει και να αναδιανέμει το GNU, αλλά κανένας διανομέας δεν θα επιτρέπεται να περιορίσει την περαιτέρω αναδιανομή του. Δηλαδή, ιδιοκτητικές μετατροπές δεν θα επιτρέπονται. Θέλω να εξασφαλίσω πως όλες οι εκδόσεις του GNU θα παραμείνουν ελεύθερες.

Γιατί πολλοί άλλοι προγραμματιστές θέλουν να βοηθήσουν

Έχω βρει πολλούς άλλους προγραμματιστές που είναι ενθουσιασμένοι με το GNU και θέλουν να βοηθήσουν.

Πολλοί προγραμματιστές είναι δυστυχείς με την εμπορευματοποίηση του λογισμικού συστημάτων. Μπορεί να τους επιτρέπει να κερδίζουν περισσότερα χρήματα, αλλά απαιτεί από αυτούς να είναι σε σύγκρουση με τους άλλους προγραμματιστές εν γένει παρά να νοιώθουν ως συνάδελφοι. Η πρωταρχική πράξη φιλίας ανάμεσα στους προγραμματιστές είναι ο διαμοιρασμός των προγραμμάτων· οι τωρινές τυπικές διευθετήσεις του μάρκετινγκ ουσιαστικά απαγορεύουν στους προγραμματιστές να φέρονται σε άλλους ως φίλους. Ο αγοραστής του λογισμικού πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στη φιλία και την τήρηση του νόμου. Φυσικά, πολλοί αποφασίζουν πως η φιλία είναι πιο σημαντική. Αλλά όσοι πιστεύουν στο νόμο, συχνά δεν αισθάνονται άνετα με καμία από τις δυο επιλογές. Γίνονται κυνικοί και πιστεύουν πώς ο προγραμματισμός είναι απλώς ένας τρόπος να κερδίζει κανείς χρήματα.

Με το να εργάζεται κανείς επάνω στο GNU και με το να το χρησιμοποιεί αντί για ιδιοκτητικά προγράμματα, μπορούμε να είμαστε φιλόξενοι προς τον καθένα και να υπακούμε το νόμο. Επιπροσθέτως, το GNU υπηρετεί ως ένα παράδειγμα για να εμπνεύσει κι ένα λάβαρο για να κινητοποιήσει άλλους να ενωθούν μαζί μας στο διαμοιρασμό. Αυτό μπορεί να μας δώσει ένα αίσθημα αρμονίας, πράγμα αδύνατον εάν χρησιμοποιούμε λογισμικό που δεν είναι ελεύθερο. Για σχεδόν τους μισούς από τους προγραμματιστές που απευθύνομαι, αυτή είναι μια σημαντική ευτυχία την οποία τα χρήματα δεν μπορούν να την αντικαταστήσουν.

Πως μπορείτε να συνεισφέρετε

(Σήμερα, για να εργαστείτε σε έργα λογισμικού, δείτε τη λίστα Έργων Υψηλής Προτεραιότητας και τη λίστα Ζητείται Βοήθεια GNU, τη γενική λίστα εργασιών για τα GNU πακέτα λογισμικού. Για άλλους τρόπους να βοηθήσετε, δείτε τον οδηγό για να βοηθήσετε το λειτουργικό σύστημα GNU.)

Ζητώ από τους κατασκευαστές υπολογιστών δωρεές μηχανημάτων και χρημάτων. Από τους ιδιώτες ζητώ δωρεές προγραμμάτων και εργασίας.

Μία επίπτωση που μπορείτε να περιμένετε εάν δωρίσετε μηχανές, είναι ότι το GNU θα τρέχει σε αυτές νωρίτερα. Οι μηχανές θα πρέπει να είναι ολόκληρα, έτοιμα προς χρήση συστήματα, εγκεκριμένα για χρήση σε κατοικημένες περιοχές, και χωρίς ανάγκη από ιδιαίτερη ψύξη ή παροχή ενέργειας.

Έχω βρει πάρα πολλούς προγραμματιστές να ανυπομονούν να συνεισφέρουν εργασία μερικής απασχόλησης για το GNU. Για τα περισσότερα έργα, τέτοια εργασία μερικής απασχόλησης θα ήταν πολύ δύσκολο να συντονιστεί· τα ανεξάρτητα γραμμένα τμήματα δεν θα λειτουργούσαν μαζί. Αλλά για το συγκεκριμένη εργασία της αντικατάστασης του Unix, το πρόβλημα αυτό εκλείπει. Ένα πλήρες σύστημα Unix περιέχει εκατοντάδες βοηθητικά προγράμματα, καθένα εκ των οποίων έχει τη δική του τεκμηρίωση. Οι περισσότερες προδιαγραφές διεπαφής είναι σταθερές λόγω της συμβατότητας με το Unix. Εάν ο καθένας από τους συνεισφέροντες γράψει μία συμβατή αντικατάσταση ενός μεμονωμένου προγράμματος Unix και το κάνει να λειτουργήσει στη θέση του αυθεντικού σ' ένα Unix σύστημα, τότε αυτά τα προγράμματα θα λειτουργούν σωστά όταν τοποθετηθούν όλα μαζί. Ακόμα κι επιτρέποντας στο Μέρφυ^[1] να δημιουργήσει μερικά μη αναμενόμενα προβλήματα, το να συναρμολογήσει κανείς αυτά τα κομμάτια θα είναι μια επιτεύξιμη εργασία. (Ο πυρήνας θα απαιτήσει στενότερη επικοινωνία και θα πραγματοποιηθεί από μια μικρή, σφιχτή ομάδα.)

Εάν λάβω δωρεές χρημάτων, πιθανόν να μπορέσω να προσλάβω μερικούς ανθρώπους υπό ολική ή μερική απασχόληση. Ο μισθός δεν θα είναι υψηλός με τα στάνταρντ των προγραμματιστών, αλλά ενδιαφέρομαι γι' ανθρώπους για τους οποίους το κτίσιμο πνεύματος κοινότητας είναι εξίσου σημαντικό με το να κερδίζουν χρήματα. Το βλέπω ως έναν τρόπο να γίνει δυνατόν σε αφοσιωμένους ανθρώπους να μπορέσουν να αφιερώσουν πλήρως την ενέργειά τους εργαζόμενοι στο GNU, με το να τους απαλλάξει από την ανάγκη να εξοικονομούν τα προς το ζην με άλλο τρόπο.

Γιατί όλοι οι χρήστες υπολογιστών θα ωφεληθούν

Όταν το GNU γραφτεί, ο καθένας θα μπορεί να αποκτήσει καλό λογισμικό συστήματος ελεύθερα, ακριβώς όπως τον αέρα.(3)

Αυτό σημαίνει πολύ περισσότερα από το να γλυτώσουν όλοι το κόστος μιας άδειας χρήσης Unix. Σημαίνει πως θα αποφευχθεί πολλή χαμένη αντιγραφή προσπάθειας προγραμματισμού συστημάτων. Αυτή η προσπάθεια μπορεί αντίθετα να κατευθυνθεί προς την πρόοδο του επιπέδου της τεχνολογίας.

Πλήρεις κώδικες συστήματος θα είναι διαθέσιμοι στον καθένα. Ως αποτέλεσμα, ένας χρήστης ο οποίος χρειάζεται αλλαγές στο σύστημα, θα είναι πάντοτε ελεύθερος να τις κάνει ο ίδιος, ή να προσλάβει οποιονδήποτε διαθέσιμο προγραμματιστή ή εταιρεία για να τις κάνει γι' αυτόν. Οι χρήστες δεν θα είναι πλέον στο έλεος ενός προγραμματιστή ή εταιρείας που κατέχει τον πηγαίο κώδικα και είναι στην αποκλειστική θέση να κάνει αλλαγές.

Τα σχολεία θα είναι σε θέση να παρέχουν ένα πολύ πιο διδακτικό περιβάλλον με το να ενθαρρύνουν όλους τους μαθητές να μελετήσουν και να βελτιώσουν τον κώδικα του συστήματος. Το εργαστήριο υπολογιστών του Χάρβαρντ, είχε την πολιτική πως κανένα πρόγραμμα δεν μπορούσε να εγκατασταθεί στα συστήματά τους, εάν ο κώδικάς του δεν ήταν σε κοινή θέα, και την διατηρούσε με την άρνησή του να εγκαταστήσει κάποια προγράμματα. Αυτό υπήρξε μεγάλη έμπνευση για μένα.

Τελικά η επιβάρυνση της συλλογής για το ποιος είναι ιδιοκτήτης του λογισμικού συστήματος και το τι μπορεί και τι δεν μπορεί κάποιος να κάνει με αυτό, θα απαλειφθεί.

Οι διευθετήσεις για να αναγκαστούν οι άνθρωποι να πληρώνουν για να χρησιμοποιούν ένα πρόγραμμα, συμπεριλαμβανομένων των αδειών χρήσης, επιφέρουν πάντα ένα τεράστιο έξοδο στην κοινωνία λόγω των ανελαστικών μηχανισμών που είναι αναγκαίοι προκειμένου να οριστεί πόσο (δηλαδή για ποια προγράμματα) πρέπει κάποιος να πληρώσει. Και μόνο ένα αστυνομικό κράτος μπορεί να τους αναγκάσει όλους να υπακούσουν. Σκεφτείτε έναν διαστημικό σταθμό, όπου ο αέρας κατασκευάζεται με υψηλό κόστος. Χρεώνοντας καθέναν που αναπνέει με το λίτρο μπορεί να είναι δίκαιο, αλλά το να φοράει κανείς τη μάσκα-μετρητή μέρα-νύχτα είναι αβάσταχτο, ακόμα και εάν όλοι έχουν να πληρώσουν για τον αέρα. Και οι τηλεοπτικές κάμερες παντού, ώστε να βλέπουν εάν ποτέ αφαιρείτε τη μάσκα, είναι εξωφρενικό. Είναι καλύτερα να υποστηριχθεί οικονομικά η παραγωγή αέρα με έναν κεφαλικό φόρο και να πετάξουμε τις μάσκες.

Η αντιγραφή ολόκληρου ή τμημάτων ενός προγράμματος είναι εξίσου φυσικό για έναν προγραμματιστή όσο και η αναπνοή, και εξίσου παραγωγικό. Θα έπρεπε να είναι και εξίσου ελεύθερο.

Κάποιες εύκολα ανασκευάσιμες αντιρρήσεις για τους στόχους του GNU

“Κανείς δεν θα το χρησιμοποιήσει εάν είναι δωρεάν, διότι αυτό σημαίνει πώς δεν μπορoύν να υπολογίζουν σε οποιαδήποτε υποστήριξη.”

“Πρέπει να χρεώνεις για το πρόγραμμα, ώστε να παρέχεις υποστήριξη.”

Εάν οι άνθρωποι θα προτιμούσαν να πληρώνουν για το GNU συν την υποστήριξη, παρά να το λαμβάνουν ελεύθερα χωρίς υπηρεσίες, τότε μια εταιρεία που θα παρείχε υποστήριξη και μόνο σε όσους απέκτησαν το GNU δωρεάν θα όφειλε να είναι επικερδής.(4)

Πρέπει να κάνουμε διάκριση ανάμεσα στην υποστήριξη με τη μορφή πραγματικής προγραμματιστικής εργασίας και το σκέτο σφίξιμο του χεριού. Το πρώτο είναι κάτι που δεν μπορούμε να περιμένουμε από έναν προμηθευτή λογισμικού. Εάν το πρόβλημά σας δεν είναι κοινό με αρκετούς άλλους ανθρώπους, ο προμηθευτής θα σας πει να πάτε να χαθείτε.

Εάν η επιχείρησή σας χρειάζεται να βασιστεί σε υποστήριξη, ο μόνος τρόπος είναι να έχετε όλα τα απαραίτητα εργαλεία και τους κώδικες διαθέσιμους. Τότε θα μπορείτε να προσλάβετε οποιονδήποτε διαθέσιμο για να σας λύσει το πρόβλημα· δεν είστε στο έλεος ενός και μόνο προσώπου. Με το Unix, το κόστος του κώδικα τοποθετεί το παραπάνω εκτός σκέψης για τις περισσότερες επιχειρήσεις. Με το GNU αυτό θα είναι εύκολο. Είναι ακόμη πιθανό να μην υπάρχει διαθέσιμο κάποιο ικανό πρόσωπο, αλλά αυτό το πρόβλημα δεν μπορεί ν' αποδοθεί στις διευθετήσεις της διάθεσης. Το GNU δεν λύνει όλα τα προβλήματα του κόσμου, απλώς μερικά από αυτά.

Εν τω μεταξύ, οι χρήστες που δεν γνωρίζουν τίποτε από υπολογιστές χρειάζονται το κράτημα του χεριού· να γίνονται πράγματα γι' αυτούς τα οποία θα μπορούσαν να κάνουν και οι ίδιοι εύκολα, αλλά δεν ξέρουν πώς.

Τέτοιες υπηρεσίες, θα μπορούσαν να παρέχονται από εταιρείες που απλώς πωλούν κράτημα του χεριού και σέρβις βλαβών. Εάν είναι αλήθεια πως οι χρήστες θα προτιμούσαν να ξοδεύουν χρήματα ώστε να πάρουν ένα προϊόν με υποστήριξη, θα πληρώσουν και για ν' αγοράσουν υποστήριξη έχοντας πάρει το προϊόν δωρεάν. Οι εταιρείες υποστήριξης θα ανταγωνίζονται σε τιμές και ποιότητα· οι χρήστες δεν θα είναι δεμένοι με κάποια συγκεκριμένη εταιρεία. Εν τω μεταξύ, όποιοι από εμάς δεν χρειαζόμαστε την υπηρεσία, θα πρέπει να έχουμε τη δυνατότητα να χρησιμοποιούμε το πρόγραμμα χωρίς να πληρώσουμε για την υπηρεσία.

“Δεν μπορείς να φτάσεις σε πολλούς ανθρώπους χωρίς διαφήμιση· και πρέπει να χρεώνεις για το πρόγραμμα, ώστε να υποστηρίξεις τη διαφήμιση.”

“Δεν υπάρχει λόγος να διαφημίζεις ένα πρόγραμμα που μπορούν όλοι να το πάρουν ελεύθερα.”

Υπάρχουν διάφορες μορφές δωρεάν ή πάρα πολύ φθηνής δημοσιότητας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ενημερωθεί μεγάλος αριθμός χρηστών υπολογιστών για κάτι σαν το GNU. Αλλά ίσως είναι αλήθεια ότι κάποιος μπορεί να προσεγγίσει περισσότερους χρήστες μικροϋπολογιστών μέσω της διαφήμισης. Εάν αυτό είναι πραγματικά έτσι, μια επιχείρηση που διαφημίζει την υπηρεσία αντιγραφής και αποστολής μέσω ταχυδρομείου του GNU με χρέωση, θα όφειλε να είναι αρκετά κερδοφόρα ώστε να πληρώνει για τις διαφημίσεις της και περισσότερα ακόμα. Με αυτό τον τρόπο, μόνο οι χρήστες που επωφελούνται της διαφήμισης, πληρώνουν γι' αυτήν.

Από την άλλη, εάν πολλοί άνθρωποι πάρουν το GNU από τους φίλους τους και τέτοιες εταιρείες δεν τα καταφέρουν, αυτό θα δείξει ότι η διαφήμιση δεν ήταν πραγματικά απαραίτητη για να διαδοθεί το GNU. Γιατί οι υπέρμαχοι της ελεύθερης αγοράς δε θέλουν ν' αφήσουν την ελεύθερη αγορά να το αποφασίσει αυτό;(5)

“Η εταιρεία μου χρειάζεται ένα ιδιοκτητικό λειτουργικό σύστημα, ώστε να αποκτήσει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.”

Tο GNU θα αφαιρέσει το λογισμικό λειτουργικών συστημάτων από την σφαίρα του ανταγωνισμού. Δεν θα μπορείτε ν' αποκτήσετε πλεονέκτημα σ' αυτόν τον τομέα, αλλά ούτε και οι ανταγωνιστές σας θα μπορούν ν' αποκτήσουν πλεονέκτημα εναντίον σας. Εσείς κι αυτοί θα ανταγωνίζεστε σε άλλους τομείς, ενώ παράλληλα θα έχετε αμοιβαίο όφελος σ' αυτό το συγκεκριμένο. Εάν η επιχείρησή σας πουλάει ένα λειτουργικό σύστημα το GNU δεν θα σας αρέσει, αλλά αυτό είναι σκληρό για εσάς μόνο. Εάν η επιχείρησή σας ασχολείται με άλλο αντικείμενο, το GNU μπορεί να σας γλυτώσει από το να σπρωχθείτε στην ακριβή επιχείρηση της πώλησης λειτουργικών συστημάτων.

Θα ήθελα να δω την ανάπτυξη του GNU να υποστηρίζεται με δωρεές από πολλούς κατασκευαστές και χρήστες, κατεβάζοντας το κόστος για τον καθένα.(6)

“Δεν αξίζουν οι προγραμματιστές μια ανταμοιβή για τη δημιουργικότητά τους;”

Εάν κάτι αξίζει ανταμοιβής, αυτό είναι η κοινωνική προσφορά. Η δημιουργικότητα μπορεί να είναι μια κοινωνική προσφορά, αλλά μόνο όσο η κοινωνία είναι ελεύθερη να χρησιμοποιήσει τα αποτελέσματα. Εάν οι προγραμματιστές αξίζουν ν' ανταμειφθούν για τη δημιουργία καινοτόμων προγραμμάτων, με την ίδια λογική αξίζουν να τιμωρηθούν εάν περιορίζουν τη χρήση αυτών των προγραμμάτων.

“Δεν θα έπρεπε ένας προγραμματιστής να μπορεί να ζητήσει ανταμοιβή για τη δημιουργικότητά του;”

Δεν υπάρχει τίποτε κακό στο να θέλει κανείς να πληρωθεί για τη δουλειά του, ή στο να επιζητά να μεγιστοποιήσει το εισόδημά του, όσο τα μέσα που χρησιμοποιεί δεν είναι καταστρεπτικά. Αλλά τα μέσα που συνηθίζονται στον κλάδο του λογισμικού σήμερα είναι βασισμένα στην καταστροφή.

Βγάζοντας χρήματα από τους χρήστες ενός προγράμματος μέσω του περιορισμού της χρήσης του είναι καταστρεπτικό, διότι οι περιορισμοί μειώνουν το ποσό και τους τρόπους με τους οποίους ένα πρόγραμμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Αυτό μειώνει το ποσό του πλούτου που η ανθρωπότητα παράγει από το πρόγραμμα. Όταν υπάρχει μια ηθελημένη επιλογή να περιορίσεις, οι επιζήμιες συνέπειες είναι ηθελημένη καταστροφή.

Ο λόγος για τον οποίο ένας καλός πολίτης δε χρησιμοποιεί τέτοιες καταστρεπτικές μεθόδους για να πλουτίσει είναι γιατί, εάν έκαναν όλοι το ίδιο, θα γινόμασταν όλοι φτωχότεροι από την αμοιβαία καταστρεπτικότητα. Αυτό είναι η Καντιανή ηθική, ή ο Χρυσός Κανόνας. Από τη στιγμή που δεν μου αρέσουν οι συνέπειες που προκύπτουν εάν όλοι αποκρύπτουν πληροφορίες, πρέπει να το θεωρώ σφάλμα για κάποιον να το διαπράξει. Ειδικότερα, η επιθυμία να ανταμειφθεί κανείς για τη δημιουργικότητά του δε δικαιολογεί το να στερεί τον κόσμο εν γένει από το όλον ή από μέρος της δημιουργικότητας αυτής.

“Δεν θα πεινάσουν οι προγραμματιστές;”

Θα μπορούσα να απαντήσω πως κανείς δε γίνεται με το ζόρι προγραμματιστής. Οι περισσότεροι από εμάς δε θα μπορούσαμε να βγάλουμε καθόλου χρήματα στεκόμενοι στο δρόμο και κάνοντας μορφασμούς. Αλλά δεν είμαστε, ως αποτέλεσμα, καταδικασμένοι να περνάμε τη ζωή μας στητοί στο δρόμο, κάνοντας μορφασμούς και πεινώντας. Κάνουμε κάτι άλλο.

Αλλά αυτή είναι η λάθος απάντηση, γιατί αποδέχεται τη σιωπηρή υπόθεση αυτού που ρωτά: ότι χωρίς ιδιοκτησία του λογισμικού οι προγραμματιστές δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να πληρωθούν μια δεκάρα. Πώς είναι τάχα όλα ή τίποτα.

Ο πραγματικός λόγος για τον οποίο οι προγραμματιστές δε θα πεινάσουν, είναι ότι θα είναι ακόμη δυνατό γι' αυτούς να αμείβονται για να προγραμματίζουν· απλά όχι τόσο πολύ όσο τώρα.

Ο περιορισμός της αντιγραφής δεν είναι η μοναδική βάση για επιχειρήσεις στην αγορά λογισμικού. Είναι η πλέον κοινή βάση(7), γιατί αποφέρει τα περισσότερα χρήματα. Εάν απαγορευόταν ή το αποδοκίμαζε ο πελάτης, οι εταιρείες λογισμικού θα έπρεπε να κινηθούν σε άλλες βάσεις οργάνωσης οι οποίες τώρα χρησιμοποιούνται λιγότερο. Υπάρχουν πάντοτε πολλοί τρόποι για να οργανωθεί οποιοδήποτε είδος επιχείρησης.

Πιθανότατα ο προγραμματισμός δεν θα είναι τόσο κερδοφόρος στη νέα αυτή βάση, όπως είναι τώρα. Αλλά αυτό δεν είναι επιχείρημα ενάντια στην αλλαγή. Δεν θεωρείται αδικία ότι οι υπάλληλοι στα καταστήματα αμείβονται με τους μισθούς που έχουν τώρα. Εάν οι προγραμματιστές αμείβονταν το ίδιο, δεν θα ήταν ούτε αυτό αδικία. (Στην πράξη, θα εξακολουθούσαν να βγάζουν σημαντικά περισσότερα από αυτά.)

“Δεν έχουν οι άνθρωποι το δικαίωμα να ελέγξουν πώς χρησιμοποιείται η δημιουργικότητά τους;”

Ο “έλεγχος στη χρήση των ιδεών κάποιου” θεμελιώνει στην πραγματικότητα έλεγχο στις ζωές άλλων ανθρώπων· και συνήθως χρησιμοποιείται για να κάνει τις ζωές τους δυσκολότερες.

Οι άνθρωποι που μελέτησαν το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων (8) προσεκτικά (όπως οι δικηγόροι) λένε πως δεν υπάρχει εγγενές δικαίωμα στην πνευματική ιδιοκτησία. Τα είδη των υποτιθέμενων πνευματικών δικαιωμάτων τα οποία αναγνωρίζει η κυβέρνηση δημιουργήθηκαν με συγκεκριμένες πράξεις νομοθεσίας για να εξυπηρετηθούν συγκεκριμένοι σκοποί.

Για παράδειγμα, το σύστημα των ευρεσιτεχνιών δημιουργήθηκε ώστε να ενθαρρύνει τους εφευρέτες να αποκαλύπτουν τις λεπτομέρειες των εφευρέσεών τους. Ο σκοπός του συστήματος ήταν να βοηθηθεί η κοινωνία παρά μάλλον οι εφευρέτες. Εκείνο τον καιρό τα 17 έτη διάρκειας ζωής μιας ευρεσιτεχνίας ήταν λίγα συγκρινόμενα με το ρυθμό ανάπτυξης της τεχνικής. Από τη στιγμή που οι ευρεσιτεχνίες είναι ένα θέμα μόνο ανάμεσα στους κατασκευαστές, για τους οποίους το κόστος και η προσπάθεια για μια άδεια χρήσεως είναι μικρά ως προς το κόστος της έναρξης παραγωγής, οι ευρεσιτεχνίες συχνά δεν κάνουν μεγάλο κακό. Δεν βάζουν εμπόδια στους περισσότερους ιδιώτες που χρησιμοποιούν προϊόντα καλυμμένα από ευρεσιτεχνίες.

Η ιδέα των δικαιωμάτων του δημιουργού^[3] δεν υπήρχε στους αρχαίους χρόνους, όπου οι συγγραφείς συχνά αντέγραφαν διεξοδικά άλλους συγγραφείς σε έργα μη-φανταστικά. Η πρακτική αυτή ήταν χρήσιμη και είναι ο μόνος τρόπος χάρις στον οποίο σώθηκαν έργα πολλών συγγραφέων έστω και εν μέρει. Το σύστημα δικαιωμάτων δημιουργού φτιάχτηκε ρητά για το σκοπό να ενθαρρύνει τη συγγραφή βιβλίων. Για τον κλάδο όπου δημιουργήθηκε—βιβλία, τα οποία αντιγράφονται οικονομικά μόνο σε τυπογραφείο—έκανε μικρό κακό και δεν εμπόδιζε τους περισσότερους από τους ιδιώτες που διαβάζουν τα βιβλία.

Όλα τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησία είναι απλώς άδειες παρεχόμενες από την κοινωνία διότι, σωστά ή λάθος, υπήρξε η σκέψη πώς θα κέρδιζε η κοινωνία καθ' ολοκληρία με το να τις χορηγήσει. Αλλά σε καθεμία συγκεκριμένη περίπτωση πρέπει να ρωτάμε: είμαστε πράγματι καλύτερα με το να χορηγούμε μια τέτοια άδεια; Τί είδους πράξεις αδειοδοτούμε ένα πρόσωπο να κάνει;

Το σημερινό παράδειγμα των προγραμμάτων είναι πολύ διαφορετικό από ότι των βιβλίων, εκατό χρόνια πίσω. Το γεγονός πώς ο ευκολότερος τρόπος να αντιγραφεί ένα πρόγραμμα είναι από τον έναν γείτονα στον άλλο, το γεγονός πως το πρόγραμμα έχει τόσο πηγαίο κώδικα όσο και αντικειμενικό κώδικα τα οποία είναι ξεχωριστά, καθώς και το γεγονός πως ένα πρόγραμμα χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο παρά διαβάζεται και απολαμβάνεται, συνδυάζονται στη δημιουργία μια κατάστασης στην οποία ένα πρόσωπο που επιβάλλει δικαιώματα δημιουργού βλάπτει την κοινωνία ως σύνολο τόσο υλικά όσο και πνευματικά· μιας κατάστασης στην οποία ένα πρόσωπο δεν θα έπρεπε να ενεργεί έτσι ανεξάρτητα με το εάν του το επιτρέπει ο νόμος.

“Ο ανταγωνισμός κάνει τα πράγματα να γίνονται καλύτερα.”

Το παράδειγμα του ανταγωνισμού είναι ένας αγώνας δρόμου: με το ν' ανταμείβουμε το νικητή ενθαρρύνουμε όλους να τρέχουν γρηγορότερα. Όταν ο καπιταλισμός λειτουργεί πραγματικά έτσι, κάνει μια καλή δουλειά· αλλά οι υποστηρικτές του κάνουν λάθος να υποθέτουν πώς λειτουργεί πάντα μ' αυτόν τον τρόπο. Εάν οι δρομείς ξεχάσουν για ποιο λόγο προσφέρεται η ανταμοιβή και αποκτήσουν εμμονή στο να κερδίσουν, με οποιονδήποτε τρόπο, μπορεί να ανακαλύψουν άλλες στρατηγικές—όπως το να επιτίθενται στους άλλους δρομείς. Εάν οι δρομείς εμπλακούν σε αψιμαχίες, θα τερματίσουν όλοι καθυστερημένα.

Το ιδιοκτησιακό και κλειστού κώδικα λογισμικό είναι το ηθικό αντίστοιχο των δρομέων σε αψιμαχία. Δυστυχώς, ο μόνος διαιτητής που έχουμε δεν φαίνεται να αντιτίθεται στις μάχες, απλώς τις ρυθμίζει (“Για κάθε δέκα γιάρδες που τρέχετε, μπορείτε να πυροβολήσετε μία φορά”). Θα έπρεπε πραγματικά να σταματάει τις αψιμαχίες και να τιμωρεί τους δρομείς ακόμα και για την απόπειρα να καβγαδίσουν.

“Δε θα σταματήσουν όλοι να γράφουν προγράμματα χωρίς ένα χρηματικό κίνητρο;”

Στην πραγματικότητα, πολλοί άνθρωποι θα προγραμματίσουν χωρίς κανένα απολύτως οικονομικό κίνητρο. Ο προγραμματισμός έχει μια ακαταμάχητη γοητεία για ορισμένους ανθρώπους, συνήθως αυτούς που είναι κι οι καλύτεροι σ' αυτόν. Δεν υπάρχει καμία έλλειψη σ' επαγγελματίες μουσικούς που επιμένουν κι ας μην έχουν καμιά ελπίδα πως θα τα βγάλουν πέρα μ' αυτόν τον τρόπο.

Αλλά πραγματικά αυτή η ερώτηση, παρόλο που γίνεται συχνά, δεν είναι κατάλληλη για την περίπτωση. Η πληρωμή των προγραμματιστών δεν θα εκλείψει, απλώς θα είναι μικρότερη. Έτσι η σωστή ερώτηση είναι, θα προγραμματίζει κανείς μ' ένα μειωμένο χρηματικό κίνητρο; Η εμπειρία μου δείχνει πως ναι.

Για περισσότερο από δέκα χρόνια, πολλοί από τους καλύτερους προγραμματιστές του κόσμου εργάζονταν στο Εργαστήριο Τεχνητής Νοημοσύνης για πολύ λιγότερα χρήματα απ' όσα θα μπορούσαν να βρουν οπουδήποτε αλλού. Έλαβαν πολλά είδη μη-χρηματικής ανταμοιβής: φήμη και αναγνώριση, για παράδειγμα. Και η δημιουργικότητα είναι επίσης διασκέδαση, μια ανταμοιβή από μόνη της.

Μετά οι περισσότεροι έφυγαν όταν τους προτάθηκε η ευκαιρία να κάνουν την ίδια συναρπαστική εργασία με πολλά χρήματα.

Αυτό που δείχνουν τα γεγονότα είναι πως οι άνθρωποι θα προγραμματίζουν για λόγους άλλους από τα πλούτη· αλλά εάν τους δοθεί η ευκαιρία να κάνουν πολλά χρήματα επίσης, θα φτάσουν να τα περιμένουν και να τα απαιτούν. Οι οργανισμοί που πληρώνουν λίγα χρήματα δεν τα πάνε καλά στον ανταγωνισμό μ' εκείνους που πληρώνουν πολλά, αλλά δεν σημαίνει πως δεν θα τα πάνε καλά εάν εκείνοι που πληρώνουν πολλά απαγορευτούν.

“Χρειαζόμαστε απελπισμένα τους προγραμματιστές. Εάν απαιτήσουν να σταματήσουμε να βοηθάμε τους γείτονές μας, πρέπει να υπακούσουμε.”

Δεν είστε ποτέ τόσο απελπισμένοι, ώστε να πρέπει να συμμορφώνεστε με τέτοιου είδους απαιτήσεις. Θυμηθείτε: εκατομμύρια για την άμυνα, αλλά ούτε ένα σεντ για φόρο υποτέλειας!

“Οι προγραμματιστές πρέπει με κάποιον τρόπο να βγάζουν τα προς το ζην.”

Βραχυπρόθεσμα αυτό είναι αληθές. Παρόλα αυτά, υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι προγραμματιστές μπορούν να βγάζουν τα προς το ζην χωρίς να πωλούν την άδεια να χρησιμοποιηθεί ένα πρόγραμμα. Αυτό είναι σύνηθες τώρα, επειδή αποφέρει στους προγραμματιστές και στους επιχειρηματίες τα περισσότερα χρήματα, όχι επειδή είναι ο μόνος τρόπος να βγάλουν τα προς το ζην. Είναι εύκολο να βρείτε άλλους τρόπους, αρκεί να θέλετε να τους βρείτε. Εδώ είναι μερικά παραδείγματα.

Ένας κατασκευαστής ο οποίος παρουσιάζει ένα νέο υπολογιστή, θα πληρώνει τη μεταφορά των λειτουργικών συστημάτων στο νέο υλικό.

Η πώληση διδασκαλίας, υποστήριξης και συντήρησης θα μπορούσε επίσης να απασχολεί προγραμματιστές.

Άνθρωποι με νέες ιδέες θα μπορούσαν να διανέμουν τα προγράμματά τους ως δωρεάν λογισμικό(9), ζητώντας δωρεές από ικανοποιημένους χρήστες, ή πωλώντας υπηρεσίες υποστήριξης. Έχω γνωρίσει ανθρώπους οι οποίοι ήδη εργάζονται επιτυχημένα μ' αυτό τον τρόπο.

Χρήστες με παρόμοιες ανάγκες μπορούν να συστήσουν ομάδες χρηστών και να πληρώνουν συνδρομές. Μια ομάδα θα μπορούσε να συμβληθεί με εταιρείες προγραμματιστών, ώστε να γράψουν προγράμματα τα οποία θα ήθελαν να χρησιμοποιούν τα μέλη της ομάδας χρηστών.

Όλων των ειδών η ανάπτυξη μπορεί να χρηματοδοτηθεί μ' ένα Φόρο Λογισμικού:

Ας υποθέσουμε πώς όποιος αγοράζει έναν υπολογιστή πρέπει να πληρώσει ένα x ποσοστό της τιμής ως φόρο λογισμικού. Η κυβέρνηση δίνει αυτό το ποσό σε μια υπηρεσία όπως τo NSF^[4] για να το διαθέσει στην ανάπτυξη λογισμικού.

Αλλά εάν ο αγοραστής του υπολογιστή κάνει ο ίδιος μια δωρεά στην ανάπτυξη λογισμικού, μπορεί να έχει έκπτωση στο φόρο. Μπορεί να χρηματοδοτήσει ένα σχέδιο της αρεσκείας του—συχνά επιλεγμένο επειδή ελπίζει να χρησιμοποιήσει το αποτέλεσμα μόλις ολοκληρωθεί. Μπορεί να έχει έκπτωση για οποιοδήποτε ποσό μέχρι το συνολικό ύψος του φόρου που θα έπρεπε να πληρώσει.

Το συνολικό ποσοστό του φόρου λογισμικού θα μπορούσε ν' αποφασιστεί μέσα από την ψήφο αυτών που θα κληθούν να τον καταβάλλουν, σταθμίζοντάς το με το ποσό που θα φορολογηθούν.

Τα αποτελέσματα:

• Η κοινότητα των χρηστών υπολογιστών στηρίζει την ανάπτυξη του λογισμικού.
• Αυτή η κοινότητα επιλέγει τον βαθμό υποστήριξης που χρειάζεται.
• Οι χρήστες που ενδιαφέρονται για το ποια έργα χρηματοδοτούνται με το μερίδιό τους, μπορούν να το επιλέξουν οι ίδιοι.

Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, το να γίνουν τα προγράμματα ελεύθερα είναι ένα βήμα προς τον μετα-βιοποριστικό κόσμο, όπου κανείς δεν θα πρέπει να εργάζεται ιδιαίτερα σκληρά απλά για να ζήσει. Οι άνθρωποι θα είναι ελεύθεροι να αφιερώσουν τον εαυτό τους σε δραστηριότητες ευχάριστες, όπως είναι ο προγραμματισμός, αφού περάσουν τις απαραίτητες δέκα ώρες την εβδομάδα σε απαιτούμενες ασχολίες όπως η νομοθεσία, οι οικογενειακές συσκέψεις, η επισκευή ρομπότ και η χαρτογράφηση των αστεροειδών. Δε θα υπάρχει καμία ανάγκη να βγάζει κανείς τα προς το ζην από τον προγραμματισμό.

Έχουμε ήδη μειώσει σημαντικά το ποσό της εργασίας που χρειάζεται να κάνει ολόκληρη η κοινωνία για να επιτύχει την πραγματική της παραγωγικότητα, αλλά πολύ λίγο από αυτό το επίτευγμα έχει μεταφραστεί σε αναψυχή για τους εργαζόμενους, λόγω της πολλής μη-παραγωγικής δραστηριότητας που επιβάλλεται να συνοδεύει την παραγωγική δραστηριότητα. Οι κύριοι λόγοι γι' αυτό, είναι η γραφειοκρατία κι οι ισομετρικές διαμάχες ενάντια στον ανταγωνισμό. Το Ελεύθερο Λογισμικό θα μειώσει πολύ αυτές τις διαρροές στο πεδίο της παραγωγής λογισμικού. Πρέπει να το κάνουμε αυτό, ώστε οι τεχνολογικές εξελίξεις στην παραγωγικότητα να μεταφράζονται σε λιγότερη εργασία για εμάς.

Υποσημειώσεις

1. Η διατύπωση εδώ ήταν απρόσεκτη. Η πρόθεση ήταν πως κανένας δεν θα έπρεπε να πληρώσει για άδεια να χρησιμοποιήσει το σύστημα GNU. Αλλά οι λέξεις δεν το κάνουν αυτό ξεκάθαρο, και οι άνθρωποι συχνά τις ερμηνεύουν σαν να λένε πως τα αντίγραφα του GNU θα έπρεπε πάντα να διατίθενται με ελάχιστη ή καθόλου χρέωση. Αυτή δεν ήταν ποτέ η πρόθεση· παρακάτω το μανιφέστο αναφέρει την πιθανότητα ύπαρξης εταιρειών οι οποίες θα παρέχουν την υπηρεσία της διανομής για το κέρδος. Στη συνέχεια, έμαθα να διακρίνω προσεκτικά μεταξύ των “ελεύθερο” υπό την έννοια της ελευθερίας και “ελεύθερο” υπό την έννοια της τιμής. Ελεύθερο Λογισμικό είναι το λογισμικό του οποίου οι χρήστες έχουν την ελευθερία να διανέμουν και να αλλάζουν. Μερικοί χρήστες μπορεί να παραλαμβάνουν αντίγραφα δωρεάν, ενώ άλλοι μπορεί να πληρώνουν ώστε να παραλαμβάνουν αντίγραφα—κι εάν τα κεφάλαια βοηθούν στην υποστήριξη της βελτίωσης του λογισμικού, τόσο το καλύτερο. Το σημαντικό είναι πώς ο καθένας που έχει ένα αντίγραφο, έχει την ελευθερία να συνεργάζεται με άλλους στη χρήση του.
2. Η έκφραση “δίνω δωρεάν” είναι μια ακόμη ένδειξη ότι δεν είχα ακόμη ξεκάθαρα διαχωρίσει το ζήτημα της τιμής από αυτό της ελευθερίας. Τώρα συστήνουμε την αποφυγή αυτής της έκφρασης όταν μιλάμε για το ελεύθερο λογισμικό. Δείτε τη σελίδα “Λέξεις και φράσεις που προκαλούν σύγχυση” για πιο λεπτομερή εξήγηση.
3. Αυτό είναι ένα άλλο σημείο όπου απέτυχα να διαχωρίσω προσεκτικά μεταξύ των δύο διαφορετικών σημασιών της λέξεως “ελεύθερο”. Η δήλωση όπως στέκει δεν είναι λανθασμένη—μπορείτε να λάβετε αντίγραφα του λογισμικού GNU χωρίς χρέωση, από τους φίλους σας ή από το Διαδίκτυο. Αλλά πράγματι υπονοεί τη λάθος ιδέα.
4. Υπάρχουν τώρα αρκετές τέτοιες εταιρείες.
5. Παρότι είναι ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα παρά μια εταιρεία, το Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού για 10 χρόνια συγκέντρωνε τους περισσότερους πόρους του από τη δική του υπηρεσία διανομής. Μπορείτε να παραγγείλετε πράγματα από το ΙΕΛ για να υποστηρίξετε το έργο του.
6. Μια ομάδα εταιρειών υπολογιστών συγκέντρωσε πόρους γύρω στο 1991, για να υποστηρίξει τη συντήρηση του GNU μεταγλωττιστή της C.
7. Νομίζω ότι έκανα λάθος να λέω ότι το ιδιόκτητο λογισμικό ήταν η πιο κοινή βάση για να κάνει κανείς χρήματα με το λογισμικό. Φαίνεται ότι στην πραγματικότητα το πιο κοινό επιχειρηματικό μοντέλο ήταν και είναι η ανάπτυξη προσαρμοσμένου λογισμικού. Αυτό δεν προσφέρει τη δυνατότητα συλλογής ενοικίων, επομένως η επιχείρηση πρέπει να συνεχίσει να κάνει πραγματική εργασία προκειμένου να συνεχίσει να λαμβάνει εισόδημα. Η παραγωγή προσαρμοσμένου λογισμικού θα συνέχιζε να υπάρχει, λίγο πολύ απαράλλαχτη, σ' έναν κόσμο ελεύθερου λογισμικού. Κατά συνέπεια, δεν περιμένω πια ότι οι περισσότεροι επί πληρωμή προγραμματιστές θα κέρδιζαν λιγότερα σ' έναν κόσμο ελεύθερου λογισμικού.
8. Στην δεκαετία του '80, δεν είχα ακόμα συνειδητοποιήσει πόσο μπερδεμένο ήταν να μιλάει κανείς για “το θέμα” της “πνευματικής ιδιοκτησίας”. Ο όρος αυτός είναι ξεκάθαρα προκατειλημμένος· περισσότερο κρυφό είναι το γεγονός ότι σωρεύει μαζί διάφορους ανόμοιους νόμους οι οποίοι εγείρουν πολύ διαφορετικά ζητήματα. Σήμερα, παροτρύνω τους ανθρώπους να απορρίψουν τον όρο “πνευματική ιδιοκτησία” εντελώς, ώστε να μην οδηγούνται άλλοι στο συμπέρασμα πώς αυτοί οι νόμοι απαρτίζουν ένα συνεκτικό ζήτημα. Ο δρόμος για να είμαστε ξεκάθαροι είναι να συζητάμε για ευρεσιτεχνίες, πνευματικά δικαιώματα και εμπορικά σήματα ξεχωριστά. Δείτε μια περαιτέρω εξήγηση για το πώς αυτός ο όρος διασπείρει σύγχυση και προκατάληψη.
9. Στη συνέχεια μάθαμε να ξεχωρίζουμε μεταξύ του “ελεύθερου λογισμικού” και του “δωρεάν λογισμικού”. Ο όρος “δωρεάν λογισμικό” σημαίνει λογισμικό το οποίο είστε ελεύθερος να αναδιανέμετε, αλλά συνήθως δεν είστε ελεύθερος να μελετήσετε και να τροποποιήσετε τον πηγαίο του κώδικα, συνεπώς το περισσότερο από αυτό δεν είναι ελεύθερο λογισμικό. Δείτε τη σελίδα “Λέξεις και φράσεις που προκαλούν σύγχυση” για πιο λεπτομερή εξήγηση.