Przegląd Systemu GNU

System operacyjny GNU to kompletny wolny system operacyjny zgodny z Uniksem. Nazwa GNU oznacza „GNU to Nie Unix” (GNU's Not Unix). Wymawia się z jedną sylabą i twardym g. Pierwsze ogłoszenie, o rozpoczęciu prac nad GNU, napisał Richard Stallman we wrześniu 1983 roku. Dłuższą jego wersję, noszącą nazwę Manifestu GNU, opublikowano w marcu 1985. Manifest GNU został przetłumaczony na kilkanaście innych języków.

Nazwę „GNU” wybrano, gdyż spełniła parę warunków na raz: po pierwsze, jest rekurencyjnym akronimem określenia „GNU's Not Unix”, po drugie, ponieważ naprawdę istnieje takie słowo, i po trzecie – zabawnie brzmi (również w piosence).

Słowo „free” w określeniu „free software” odnosi się do wolności, nie ceny. Można zapłacić za oprogramowanie GNU lub nie. Tak czy inaczej, oprogramowanie to wiąże się z czterema szczególnymi aspektami wolności. Pierwszy polega na uruchamianiu oprogramowania w dowolny sposób, jaki tylko zapragniemy. Drugi polega na tym, że mamy swobodę kopiowania, możemy je rozdawać przyjaciołom i współpracownikom. Trzeci natomiast polega na tym, że mamy swobodę zmieniania programu według własnych upodobań dzięki pełnemu dostępowi do kodu źródłowego. Czwarty i ostatni  to swoboda dystrybucji ulepszonych wersji, dzięki czemu pomaga się tworzyć wspólnotę. (Jeśli dystrybuuje się oprogramowanie GNU, można pobierać opłaty za akt fizycznego przekazania; można też je rozdawać za darmo.)

Przedsięwzięcie utworzenia systemu GNU nosi nazwę „Projekt GNU”. Projekt GNU został zapoczątkowany w 1983 roku jako próba wskrzeszenia ducha współpracy, obecnego we wspólnocie komputerowej w jej wcześniejszych dniach – jako próba ponownego umożliwienia współpracy, mogącej zaistnieć dzięki usunięciu przeszkód na drodze do współpracy, które ustanowili właściciele oprogramowania prawnie zastrzeżonego.

W 1971, kiedy Richard Stallman rozpoczął pracę w MIT, pracował z grupą osób, które używały wyłącznie wolnego oprogramowania. Oprogramowanie to dystrybuowały często nawet firmy komputerowe. Programiści mieli wolność współpracy – i często współpracowali ze sobą.

Kiedy nadeszły lata osiemdziesiąte, niemal całe oprogramowanie było już prawnie zastrzeżone, co oznacza, że miało właścicieli, którzy zabraniali i nie dopuszczali do współpracy użytkowników. Dlatego powstanie projektu GNU stało się koniecznością.

Każdy komputer potrzebuje systemu operacyjnego; jeśli nie istnieje wolny system operacyjny, nie można nawet zacząć używać komputera nie korzystając z oprogramowania prawnie zastrzeżonego. Tak więc pierwszym elementem w planie przygotowania wolnego oprogramowania musiał stać się wolny system operacyjny.

Zdecydowaliśmy, że ten system operacyjny będzie zgodny z Uniksem, ponieważ projekt tego systemu okazał się sprawdzony i przenośny, zaś wspomniana kompatybilność ułatwia użytkownikom Uniksa przejście na GNU.

System operacyjny typu uniksowego zawiera jądro, kompilatory, edytory, narzędzia do formatowania tekstu, programy do obsługi poczty, graficzny interfejs, biblioteki oprogramowania, gry i wiele innych rzeczy. Widać więc, że napisanie systemu operacyjnego to ogromne zadanie. Zaczęliśmy w styczniu 1984. Fundację Wolnego Oprogramowania (FSF) założono w październiku 1985, początkowo w celu zbierania środków na rozwój GNU.

Wraz z nadejściem lat dziewięćdziesiątych znaleźliśmy lub napisaliśmy wszystkie główne składniki systemu oprócz jednego – jądra. Wtedy, w 1991, Linus Torvalds napisał Linuksa, jądro typu uniksowego, i uczynił je w 1992 roku wolnym oprogramowaniem. Dzięki połączeniu Linuksa z niemal gotowym systemem GNU uzyskaliśmy kompletny system operacyjny – system GNU/Linux. Szacuje się, że dziesiątki milionów ludzi używa dziś systemów GNU/Linux. Główna wersja Linuksa obecnie zawiera niewolną część oprogramowania. Działacze wolnego oprogramowania zarządzają obecnie zmodyfikowaną i wolną wersją Linuksa nazwaną Linux-libre.)

Projekt GNU nie ogranicza się jednak do samego systemu operacyjnego. Chcemy zapewniać całą gamę oprogramowania, jakiego tylko życzą sobie użytkownicy. Są to między innymi aplikacje. W naszym Katalogu Wolnego Oprogramowania można znaleźć wiele wolnych programów użytkowych.

Chcemy zapewnić oprogramowanie dla użytkowników, którzy nie są ekspertami od komputerów. Dlatego pracujemy nad pulpitem graficznym(zwanym GNOME), aby ułatwić początkującym korzystanie z systemu GNU.

Chcemy również zapewnić gry i inne programy dostarczające rozrywki. Niektóre wolne gry są już dostępne.

Jakie są ograniczenia wolnego oprogramowania? Nie ma żadnych ograniczeń, oprócz tych, które tworzy prawo, np. system patentowy, który całkowicie blokuje rozwój wolnego oprogramowania. Ostatecznym celem jest dostarczenie wolnego oprogramowania służącego do wykonywania codziennych czynności, które będzie chciał wykonać użytkownik – w ten sposób oprogramowanie prawnie zastrzeżone stanie się przestarzałe.