Επισκόπηση του συστήματος GNU

Το λειτουργικό σύστημα GNU είναι ένα πλήρες σύστημα ελεύθερου λογισμικού, συμβατό με το Unix. Η λέξη GNU σημαίνει “GNU's Not Unix”. Ο Richard Stallman έκανε την Αρχική Ανακοίνωση του Έργου GNU το Σεπτέμβριο του 1983. Μια πιο μακροσκελής έκδοση του εγγράφου, που ονομάζεται Το μανιφέστο του GNU δημοσιεύτηκε το Μάρτιο του 1985. Αυτό το έγγραφο έχει μεταφραστεί σε πολλές άλλες γλώσσες

Το όνομα “GNU” επιλέχθηκε επειδή πληρούσε ορισμένες προϋποθέσεις· πρωτίστως, ήταν ένα αναδρομικό ακρωνύμιο για το “GNU's Not Unix”, δευτερευόντως, επειδή ήταν πραγματική λέξη, και τέλος, επειδή είναι διασκεδαστικό να το λες (ή να το Τραγουδάς).

Η λέξη “ελεύθερο” στο “ελεύθερο λογισμικό” αναφέρεται στην ελευθερία, όχι στο κόστος^[1]. Μπορεί να πληρώσετε ή να μην πληρώσετε ένα τίμημα για να αποκτήσετε GNU λογισμικό. Σε κάθε περίπτωση, από τη στιγμή που αποκτήσετε το λογισμικό, έχετε τέσσερις συγκεκριμένες ελευθερίες ως προς τη χρήση του. Την ελευθερία να εκτελείτε το λογισμικό όπως επιθυμείτε· την ελευθερία να αντιγράφετε το πρόγραμμα και να το δίνετε στους φίλους και συνεργάτες σας· την ελευθερία να τροποποιείτε το πρόγραμμα όπως επιθυμείτε, με το να έχετε πλήρη πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα· την ελευθερία να διανέμετε μία βελτιωμένη έκδοσή του, κι έτσι να βοηθάτε να αναπτυχθεί η κοινότητα. (Εάν αναδιανέμετε GNU λογισμικό, μπορείτε να χρεώνετε ένα τέλος για τη φυσική πράξη της μεταφοράς ενός αντίγραφου, ή μπορείτε να δίνετε δωρεάν αντίγραφα).

Το έργο ανάπτυξης του συστήματος GNU ονομάζεται “Έργο GNU”. Το Έργο GNU δημιουργήθηκε το 1983 ως ένας τρόπος επαναφοράς του κλίματος συνεργασίας που υπήρχε στην κοινότητα της πληροφορικής τις παλαιότερες εποχές—να καταστήσει ξανά δυνατή τη συνεργασία με το να εξαλείψει τα εμπόδια στη συνεργασία που επιβλήθηκαν από τους κατόχους ιδιόκτητου λογισμικού.

Το 1971, όταν ο Richard Stallman ξεκίνησε την καριέρα του στο MIT, δούλευε σε μία ομάδα που χρησιμοποιούσε αποκλειστικά ελεύθερο λογισμικό. Ακόμα και εταιρείες πληροφορικής συχνά διένειμαν ελεύθερο λογισμικό. Οι προγραμματιστές ήταν ελεύθεροι να συνεργαστούν μεταξύ τους, και συχνά το έκαναν.

Μέχρι τη δεκαετία του 1980, σχεδόν όλο το λογισμικό ήταν ιδιόκτητο, που σημαίνει ότι είχε ιδιοκτήτες που απαγόρευαν και απέτρεπαν τη συνεργασία των χρηστών. Αυτό έκανε αναγκαία τη δημιουργία του Έργου GNU.

Κάθε χρήστης ηλεκτρονικού υπολογιστή χρειάζεται ένα λειτουργικό σύστημα· αν δεν υπάρχει ένα ελεύθερο λειτουργικό σύστημα, τότε δεν μπορείτε καν να ξεκινήσετε τη χρήση ενός υπολογιστή χωρίς να καταφύγετε σε ιδιόκτητο λογισμικό. Έτσι, το πρώτο αντικείμενο στην ατζέντα του ελεύθερου λογισμικού ήταν προφανές ότι έπρεπε να είναι ένα ελεύθερο λειτουργικό σύστημα.

Αποφασίσαμε να κατασκευάσουμε ένα λειτουργικό σύστημα συμβατό με το Unix επειδή το γενικό σχέδιο ήταν ήδη δοκιμασμένο και μεταφέρσιμο^[2], κι επειδή η συμβατότητα το κάνει εύκολο για τους χρήστες του Unix να μεταπηδήσουν από το Unix στο GNU.

Ένα λειτουργικό σύστημα το οποίο μοιάζει με το Unix περιλαμβάνει ένα πυρήνα, μεταγλωττιστές, συντάκτες κειμένου, διαμορφωτές κειμένου, λογισμικό αλληλογραφίας, γραφικές διεπαφές χρήστη, βιβλιοθήκες, παιχνίδια και πολλά άλλα πράγματα. Έτσι, το να γραφεί ένα ολόκληρο λειτουργικό σύστημα είναι μία πολύ μεγάλη δουλειά. Ξεκινήσαμε τον Ιανουάριο του 1984. Το Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1985, με αρχικό σκοπό την απόκτηση εσόδων ώστε να βοηθήσει στην ανάπτυξη του GNU.

Μέχρι τη δεκαετία του 1990, είχαμε είτε βρει είτε συγγράψει όλα τα κύρια στοιχεία εκτός από ένα—τον πυρήνα. Τότε το Linux, ένας παρόμοιος με Unix πυρήνας, αναπτύχθηκε από τον Linus Torvalds και έγινε ελεύθερο λογισμικό το 1992. Συνδυάζοντας το Linux με το σχεδόν-πλήρες σύστημα GNU καταλήξαμε σ' ένα πλήρες λειτουργικό σύστημα: το σύστημα GNU/Linux. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν σήμερα συστήματα GNU/Linux, τυπικά μέσα από διανομές GNU/Linux. Η κύρια έκδοση του Linux σήμερα περιέχει μη-ελεύθερα firmware “blobs”· οι ακτιβιστές του ελεύθερου λογισμικού διατηρούν τώρα μια τροποποιημένη έκδοση του Linux, ονομαζόμενη Linux-libre.

Ωστόσο, το Έργο GNU δεν περιορίζεται μόνο στο κεντρικό λειτουργικό σύστημα. Στοχεύουμε να παρέχουμε ένα ολόκληρο φάσμα λογισμικού, ο,τιδήποτε θελήσουν να έχουν πολλοί χρήστες. Αυτό συμπεριλαμβάνει και λογισμικό εφαρμογών. Δείτε τον Κατάλογο Ελεύθερου Λογισμικού, για έναν κατάλογο με προγράμματα εφαρμογών που είναι ελεύθερο λογισμικό.

Θέλουμε επίσης να παρέχουμε λογισμικό και για χρήστες που δεν είναι ειδικοί στους υπολογιστές. Αναπτύξαμε επομένως κι ένα γραφικό περιβάλλον (αποκαλούμενο GNOME) για να βοηθήσουμε τους αρχάριους να χρησιμοποιήσουν το σύστημα GNU.

Θέλουμε επίσης να παρέχουμε παιχνίδια κι άλλα είδη ψυχαγωγίας. Πολλά ελεύθερα παιχνίδια είναι ήδη διαθέσιμα.

Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει το ελεύθερο λογισμικό; Δεν υπάρχουν όρια, εκτός όταν νόμοι όπως το σύστημα πατεντών απαγορεύουν το ελεύθερο λογισμικό. Ο τελικός στόχος είναι να παρέχουμε ελεύθερο λογισμικό που να κάνει όλες τις δουλειές που θέλουν οι χρήστες ηλεκτρονικών υπολογιστών να κάνουν—κι έτσι να καταστήσουμε το ιδιόκτητο λογισμικό ένα πράγμα του παρελθόντος.